تأثیر عوامل فرهنگی-اجتماعی در ترجمه و دو اجرا از نمایشنام? اشمیت

ویژگی های فرهنگی-اجتماعی جامع? مقصد چه تأثیری بر ترجم? نمایشنامه دارند؟ آیا این ویژگی ها در اجرای نمایشنامه در جامع? مقصد نیز به همان میزان تأثیرگزار هستند؟ به منظور شناسایی عوامل تأثیرگزار فرهنگی-اجتماعی بر ترجم? نمایشنامه و مقایس? میزان تأثیرگزاری آن ها بر ترجم? نمایشنامه و اجرای تئاتری و تلویزیونی آن در ایران، ترجم? شهلا حائری از نمایشنام? خرده جنایت های زناشوهری اثر اریک-امانوئل اشمیت، نویسند? معاصر فرانسوی به عنوان نمونه در این تحقیق بررسی شده است. نمون? مورد بررسی همچنین شامل متون اجرایی این نمایشنامه در تئاترشهر و تلویزیون می شود. این نمونه بر اساس تئوری کارکردگرای اسکوپوس بررسی شده است که هدف از ترجمه در جامع? مقصد را پای? نقد ترجمه قرار می دهد. فردی که هدف از ترجمه را مشخص می کند «آغازگر» ترجمه است، این فرد می تواند نویسند? متن مبدأ ،سفارش دهند? ترجمه، مترجم، مخاطب ترجمه و یا هر فرد دیگری باشد که در کار آن ترجم? خاص دخیل است. در عین اینکه مترجم، متن ترجمه را به سمت برآورده کردن هدف ترجمه پیش می برد، عوامل دیگری نیز بر کار او تأثیر می گزارند؛ عواملی از قبیل مخاطبان ترجمه، قوانین اعطای مجوز چاپ و اجرا، ابزار انتقال متن، زمان و محل چاپ و اجرا. بررسی ترجمه و دو اجرای نمایشنام? خرده جنایت های زناشوهری نشان می دهد که عوامل فرهنگی-اجتماعی جامع? ایرانی موجب به کا گیری چهار شیوه در ترجمه و دراماتورژی این اثر شده است : 1. استفاده از معادل های فرهنگی؛ به منظور ایجاد تأثیر مشابه متن مبدأ و حفظ کارکرد متن ادبی، معادل های فرهنگی متن مقصد جایگزین ویژگی های فرهنگی متن مبدأ شده اند. 2. تبدیل واژه ها و اصطلاحات انتزاعی به واژه ها و اصطلاحات عینی؛ یکی از ویژگی های جامع? زبان مقصد که فراوانی کاربرد اصطلاحات عینی است بر متن مبدأ اعمال شده بدون اینکه ایجاد تأثیر مشابه و حفظ کارکرد متن مبدأ در نظر گرفته شود. 3. تغییر 4. حذف؛ تغییرات و حذف بخش هایی از متن اصلی در ترجمه، تئاتر و تله تئاتر در وهل? اول به انتخاب مترجم و دراماتورژها صورت گرفته است که به دلیل پیروی آنها از هنجارهای اجتماعی می باشد و در وهل? دوم بنا به خواست سازمان های نظارتی می باشد که مسئول اعطای مجوز چاپ یا اجرا هستند. ترتیب اعمال این نظارت ها ابتدا بر تلویزیون، سپس بر تئاتر و در نهایت بر ترجمه است، زیرا تلویزیون ایران کارکردی آموزشی دارد و مخاطبان بیشتری را به خود اختصاص می هد که از تمام اقشار جامعه از قبیل تحصیلکرده، کم سواد و بی سواد هستند؛ همینطور به این دلیل که تلویزیون و تئاتر رسانه های تصویری می باشند. بررسی ترجم? خرده جنا یت های زناشوهری و نسخه های تئاتری و تله تئاتری آن در ایران همچنین نشان می دهد که نمی توان ترجمه را بدون در نظر گرفتن کارکرد آن در زبان مقصد بررسی کرد؛ علاوه بر آن تغییر ابزار ارتباطی سبب تغییر کارکرد متن و میزان تأثیر عوامل فرهنگی-اجتماعی جامعه مقصد بر متن مبدأ می شود.